ปลูกเก๊กฮวย รวยกว่าที่คิด เปลี่ยนชีวิตเกษตรกร สวก. นำทางเพิ่มมูลค่า ผลิตภัณฑ์เกษตรได้สำเร็จ พัฒนากระบวนการแปรรูปจากงานวิจัยฯ

ดร.สุวิทย์ ชัยเกียรติยศ ผู้อำนวยการสำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร กล่าวว่า เราให้การสนับสนุนทุนวิจัยด้านการเกษตรอย่างเป็นระบบและครบวงจร ก่อให้เกิดความร่วมมือจากหน่วยงานภาครัฐและภาคเอกชน ซึ่งผลการวิจัยที่ได้ต้องมีเป้าหมายผลผลิตและผลลัพธ์ที่เป็นรูปธรรมสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้จริง และสามารถนำไปขยายผลและใช้ประโยชน์ในเชิงพื้นที่เพื่อสร้างความเข้มแข็งให้แก่เกษตรกรในแต่ละภูมิภาคที่กระจายอยู่ทั่วประเทศ เพื่อแก้ปัญหาและยกระดับ มาตรฐานความเป็นอยู่ของเกษตรกรให้ดีขึ้น

งานวิจัยการพัฒนากระบวนการแปรรูปดอกคาโมมายล์ และ ดอกเบญจมาศ (เก๊กฮวย) อบแห้ง

ซึ่งรับผิดชอบงานวิจัยโดย ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ฤทธิชัย อัศวราชันย์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ เป็นโครงการที่มีการทำงานร่วมกันระหว่าง สวก. ผู้สนับสนุนทุนวิจัย มหาวิทยาลัยแม่โจ้ผู้รับทุนและดำเนินการวิจัย และศูนย์พัฒนาโครงการหลวงสะโงะ เจ้าของพื้นที่และดูแลเกษตรกรในพื้นที่ โดยมีโจทย์หลักของงานการวิจัยครั้งนี้ คือ การพัฒนากระบวนการแปรรูปชาดอกไม้อบแห้งที่มีประสิทธิภาพ บนพื้นที่ของโครงการประมาณ 200 ไร่ ซึ่งสอดคล้องกับแผนพัฒนาพื้นที่ 4 ประการ ของศูนย์พัฒนาโครงการหลวงสะโงะ เพื่อปรับปรุงงาน พัฒนาอาชีพ และสังคมหมู่บ้านดอยสะโงะ ลดปัญหาทางด้านยาเสพติด เพื่อสร้างความมั่นคงให้กับหมู่บ้านชายแดนไทย-ลาว และไทย-พม่า เป็นแหล่งถ่ายทอดวิทยาการการเกษตรแผนใหม่ เพื่อสนับสนุนด้านเกษตรกรรมแก่หน่วยงาน และสถาบันเกษตรกรในจังหวัดเชียงราย และเพื่อใช้เป็นพื้นที่สำหรับฝึกอบรมนักศึกษาเกษตรให้มีความชำนาญ ในการปฏิบัติงาน สามารถดูแลพืชและสัตว์บนพื้นที่สูงเพื่อเป็นแนวทางประกอบอาชีพต่อไป

เกษตรกรในพื้นที่จะเป็นชาวไทยภูเขาเผ่าอีก้อและไทยใหญ่ ที่อพยพมาจากประเทศลาวและพม่า ซึ่งเป็นหมู่บ้านในเขตความรับผิดชอบจำนวน 5 หมู่บ้าน รวม 139 ครอบครัว ประชากร 630 คน จุดเริ่มต้น ในการแปรรูป ดอกคาโมมายล์ และดอกเก๊กฮวย (เหลืองสะโงะ) อบแห้งเพื่อจำหน่ายให้ฝ่ายการตลาดและโรงงานแปรรูปของโครงการหลวงเพื่อนำไปแปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่า จึงเริ่มจากโครงการหลวงสะโงะ ที่ส่งเสริมให้เกษตรกรเพาะปลูกพืชผักเมืองหนาว แต่เนื่องจากศูนย์ฯ อยู่ในพื้นที่ต่ำ หรือสูงกว่าระดับน้ำทะเลเพียง  500 เมตร จึงไม่เหมาะสมกับการเพาะปลูกพืชเมืองหนาว อีกทั้งดินยังมีความเป็นกรด จึงทำให้เกษตรกรมีพืชทางเลือก  สำหรับการเพาะปลูกได้น้อย จนมีการทดลองที่ส่งเสริมให้ปลูกชาดอกไม้ (ดอกคาโมมายล์) จนพบว่าผลผลิตมีคุณภาพดี มีการแปรรูปส่งให้ฝ่ายการตลาดของมูลนิธิโครงการหลวงเป็นผู้จำหน่าย ทั้งยังเป็นวัตถุดิบสำหรับการแปรรูป ให้เป็นผลิตภัณฑ์ในรูปแบบอื่นๆ (ตามที่กล่าวมาข้างต้น) โดยศูนย์พัฒนาโครงการหลวงสะโงะรับซื้อดอกคาโมมายล์สดจากเกษตรกรในราคากิโลกรัมละ 50 - 55 บาท (ใช้คาโมมายล์สดประมาณ 10 กิโลกรัม สามารถอบคาโมมายล์แห้งได้ 1 กิโลกรัม) โดยดอกคาโมมายล์หลังจากทำการอบแห้งแล้ว จะสามารถขายได้ในราคากิโลกรัมละ 600-650 บาท จากส่วนต่างของราคาการจำหน่ายในรูปแบบดอกสดและดอกอบแห้งนี้ ทำให้สมาชิกกลุ่มเกษตรกรของศูนย์ฯ นิยมนำดอกคาโมมายล์มาอบแห้งเพื่อจำหน่าย เนื่องจากได้ราคาดี มีมูลค่าที่สูงกว่า

ต่อมา เมื่อปี 2551 ได้มีการส่งเสริมให้ปลูกและแปรรูปดอกเก๊กฮวย (เหลืองสะโงะ) อบแห้ง  ทำให้เกิดโครงการการพัฒนากระบวนการแปรรูปดอกคาโมมายล์ และดอกเบญจมาศ (เก๊กฮวย) อบแห้ง กลายเป็นผลงานการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีการแปรรูป ที่มุ่งเน้นพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้มีความหลากหลาย มีคุณภาพที่มากขึ้น และถือเป็นกุญแจสำคัญในการคงคุณค่าทางโภชนาการ คงไว้ซึ่งกลิ่น รส และยืดอายุการเก็บรักษา จนได้ผลิตภัณฑ์ต้นแบบที่ถูกสุขลักษณะ มีความปลอดภัยด้านอาหาร ควบคู่ไปกับการออกแบบบรรจุภัณฑ์ที่เหมาะสม เป็นการเพิ่มมูลค่าในเชิงพาณิชย์อย่างแท้จริง

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ฤทธิชัย อัศวราชันย์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ เผยว่า ในการแปรรูปชาดอกไม้อบแห้ง ของศูนย์พัฒนาโครงการหลวงสะโงะ แม้จะเป็นแนวทางในการเพิ่มมูลค่าผลิตภัณฑ์ของศูนย์ฯ และสร้างอาชีพให้กลุ่มสมาชิกเกษตรกร แต่ก็พบว่าไม่สามารถดำเนินกิจกรรมได้อย่างเต็มที่ เนื่องจากประสิทธิภาพ ของเตาอบแห้งของศูนย์ฯ จำนวน 3 เตา มีประสิทธิภาพต่ำ ทำให้การกระจายความร้อนในห้องอบแห้งไม่สม่ำเสมอ มีสภาพการใช้งานที่ไม่ค่อยดีนัก และมีอัตราการสิ้นเปลืองเชื้อเพลิง ในการสร้างลมร้อนมาก ส่งผลกระทบต่อต้นทุนการอบแห้งของศูนย์ฯ ส่งผลให้ขาดทุนอย่างต่อเนื่อง ดังนั้น ประเด็นในการแก้ไขปัญหาจึงแบ่งการพัฒนาเครื่องอบแห้งที่มีประสิทธิภาพ การกระจายความร้อนสูง และสามารถอบแห้งได้มากขึ้น สำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร ได้ส่งนักวิเคราะห์โครงการเข้าลงพื้นที่ และร่วมกับมหาวิทยาลัยแม่โจ้พัฒนาโครงการวิจัยเพื่อพัฒนากระบวนการอบแห้งชาดอกไม้ของศูนย์ฯ โดยพัฒนาเครื่องอบแห้งระบบถาดหมุนควบคุมแบบ multi-stage drying system controller (เลขที่อนุสิทธิบัตร 2003001545) ขึ้นมาใช้พัฒนาการผลิตชาดอกไม้อบแห้งของศูนย์ฯ

โครงการวิจัยได้พัฒนาตั้งแต่เป็นเครื่องอบแห้ง และปรับปรุงโรงอบให้สอดคล้องตามมาตรฐาน ความปลอดภัยวิสาหกิจชุมชน ปัจจุบันได้รับใบสำคัญเลขสถานที่ผลิตอาหารที่ไม่ใช่โรงงาน (เลขที่ 57-2-03263) และมีความปลอดภัยตามมาตรฐาน โดยอัตราส่วนของการอบแห้งดอกเก๊กฮวยอยู่ที่ 7 กิโลกรัมสดต่อดอกเก๊กฮวยอบแห้ง 1 กิโลกรัม เช่นเดียวกับดอกคาโมมายล์โดยอัตราส่วนดอกคาโมมายล์สดอยู่ที่ 6 กิโลกรัมสดต่อดอกคาโมมายล์อบแห้ง 1 กิโลกรัม และลดอัตราการใช้พลังงานได้มากกว่า 120 เปอร์เซ็นต์ ส่งผลให้เกษตรกรเกิดความสนใจที่จะเข้ามาประกอบอาชีพเพาะปลูกชาดอกไม้ทั้ง 2 ชนิด ทำให้มีอัตราการขยายการเติบโต มากขึ้นเรื่อยๆ ในการเข้ามาร่วมปลูกชาดอกไม้ต่างๆ จากก่อนเริ่มต้นโครงการมีเพียง 10 ครัวเรือนที่เข้าร่วมโครงการ ปัจจุบันเพิ่มเป็น 250 ครัวเรือน ซึ่งในปีที่แล้วศูนย์ฯ สามารถอบแห้งชาดอกไม้ได้รวม 85 ตันสด และมีรายได้กลับสู่เกษตรกรมากกว่า 5.85 ล้านบาท

นายพันนุมาศ ทองกระจ่าง หัวหน้าศูนย์พัฒนาโครงการหลวงสะโงะ เพิ่มเติมอีกว่า จากการส่งเสริมให้เกษตรกรได้ทดลองเพาะปลูก ปัจจุบันคาโมมายล์และเก็กฮวยกลายเป็นพืชสมุนไพร ที่สามารถสร้างรายได้ให้กับเกษตรกรได้ครอบครัวละ  40,000-50,000 ใน 1 ฤดูกาลผลิต (หรือตลอดระยะเวลาการเพาะปลูกและเก็บเกี่ยว 6 เดือน) ซึ่งถือว่าเป็นรายได้เสริมที่ดีมากจากอาชีพหลักของเกษตรกร และนับว่าเป็นประโยชน์สูงสุดในการนำเทคโนโลยีและองค์ความรู้ที่เกิดจากโครงการวิจัยฯ ไปใช้ทำให้ผลผลิตมีคุณภาพมาตรฐานจนเป็นที่ยอมรับของผู้บริโภค ส่งผลให้มียอดการสั่งซื้อดอกเก๊กฮวยและดอกคาโมมายล์อบแห้งเพิ่มมากขึ้น ลดต้นทุนเพิ่มผลกำไรได้ จากเดิมก่อนการทำวิจัยราคารับซื้อเมื่อปี 2555 รับซื้อที่ 20 บาทต่อกิโลกรัมสด และ 50-55 บาทต่อกิโลกรัมสด และมีการเติบโตอย่างต่อเนื่องส่งผลให้ทางศูนย์เพิ่มราคารับซื้ออย่างต่อเนื่อง เพื่อจูงใจเกษตรกร จนถึงปี 2561 ราคารับซื้อเฉลี่ยอยู่ที่ 42.5 บาท และ 65 บาท แต่เกิดภาวะขาดทุนอีกครั้ง เนื่องจากโครงการหลวงสะโงะอบแห้งไม่ทันส่งผลให้ผลผลิตเสียหาย จนได้รับทุนวิจัยจาก สวก. ในปี 2562 จึงสามารถแก้ปัญหาและก่อให้เกิดผลกำไร โดยผลกำไรที่เพิ่มขึ้นได้นำมาเพิ่มราคารับซื้อถึงปัจจุบันที่ 47 บาท และ 70 บาท ซึ่งสามารถสร้างแรงจูงใจในการส่งเสริมอาชีพให้เกษตรกรได้เป็นอย่างดี

ผลิตภัณฑ์จากการแปรรูป ดอกคาโมมายล์ และดอกเก๊กฮวย ผลงานจาก โครงการพัฒนากระบวนการแปรรูปดอกคาโมมายล์ และดอกเบญจมาศ (เก๊กฮวย) อบแห้ง โดยการสนับสนุนทุนวิจัย ของ สวก. จึงถือเป็นการศึกษาปัญหา และการนำงานวิจัยมาใช้ในการแก้ปัญหาอย่างตรงจุด ความสำเร็จที่สร้างประโยชน์บนพื้นที่สูง ตั้งแต่ต้นน้ำ กลางน้ำ จนถึงปลายน้ำ ทำให้เกษตรกรรวมไปถึงชุมชน เกิดความเปลี่ยนแปลง คือ มีรายได้ มีชีวิตความอยู่เป็นที่ดี ที่สำคัญ มีความมั่นคงในอาชีพที่ยั่งยืน โดยในภาวะที่เกิดการระบาดของเชื้อไวรัส covid เกิดภาวะตกงานจากแรงงานหนุ่มสาวที่ทำงานในเขตตัวเมืองอุตสาหกรรมหันกลับมาช่วยครอบครัวทำการเกษตร จนเกิดรายได้ สามารถเลี้ยงชีพได้ และไม่คิดที่จะละทิ้งถิ่นฐานบ้านเกิด นับเป็นความสำเร็จของการดำเนินโครงการวิจัยฯ นี้อย่างแท้จริง

ประชาชน หรือ เกษตรกรที่สนใจอยากเข้าชมผลงานการวิจัยช่วยเกษตรกรในเรื่องต่าง ๆ เพื่อนำมาปรับใช้ในงานเกษตร สามารถเข้าไปรับชมข้อมูลได้ที่ สำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (องค์การมหาชน) สวก. https://www.arda.or.th/

HTML::image(

• ข่าวการวิจัย
• ข่าวงานวิจัย
• ข่าวองค์การ
• ข่าวกระทรวงเกษตรและสหกรณ์
• ข่าวพัฒนาการ
• ข่าวกระทรวงเกษตร
• ข่าวกระทรวงเกษตรฯ
• ข่าวสำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร
• ข่าวเกษตรฯ
• ข่าวการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์
• ข่าวสหกรณ์
• ข่าวทุนวิจัย
• ข่าวเกษตรกร
• ข่าววิทยาศาสตร์ฯ
• ข่าวบริหารจัดการ