ถอด N95 ร่วมแก้ปัญหาฝุ่นจิ๋ว
ศ.นพ.รณชัย คงสกนธ์ นายกแพทยสมาคมแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ กล่าวว่า "ปัญหาวิกฤตฝุ่นละอองขนาดจิ๋ว หรือที่เรียกว่า PM2.5 ได้ส่งผลกระทบอย่างกว้างขวางต่อชีวิตและทรัพย์สินของคนไทย อีกทั้งยังก่อให้เกิดผลกระทบด้านลบต่อเศรษฐกิจของประเทศอีกนับพันล้านบาทต่อปี แพทยสมาคมแห่งประเทศไทยฯ ขอแสดงความห่วงใยในสุขภาพของคนไทย และขอเป็นอีกแรงหนึ่งในการแก้ไขปัญหานี้อย่างเป็นระบบ ในฐานะของแพทย์ ตนขอสนับสนุนให้มีการแก้ไขปัญหานี้ด้วยองค์ความรู้ที่ถูกต้อง และเหมาะสมกับบริบทของประเทศไทยในการวางแผนทั้งในระยะสั้นและระยะยาว โดยได้เชิญผู้เชี่ยวชาญในด้านนี้ที่คร่ำหวอดและเกาะติดปัญหาเรื่องฝุ่นควันนี้มาตลอดหลายปีที่ผ่านมาเพื่อมาเสนอแนะแนวทางแก้ไขปัญหา โดยจากนี้ไป แพทยสมาคมฯ จะยังคงติดตามสถานการณ์นี้อย่างต่อเนื่อง พร้อมผลักดันแนวทางแก้ไขปัญหาให้สัมฤทธิ์ผลต่อไป"
ด้าน ศ.นพ. ชายชาญ โพธิรัตน์ อายุรแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคปอด คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัย เชียงใหม่และกรรมการที่ปรึกษาชมรมลมวิเศษ ผู้ที่ติดตามการแก้ไขปัญหาฝุ่นควันพิษในจังหวัดเชียงใหม่และภาคเหนือมาอย่างต่อเนื่อง ได้กล่าวว่า ปัญหาฝุ่นจิ๋วที่กำลังคุกคามสุขภาพของคนกรุงเทพมหานครมี 4ประเด็นสำคัญ คือ ประเด็นแรก ผลกระทบต่อชีวิตและสุขภาพของประชาชนขั้นรุนแรง โดยผลกระทบในระยะสั้นที่รุนแรง คือ เพิ่มอัตราการเสียชีวิตและการเจ็บป่วยรายวันจากโรคระบบการหายใจ หัวใจ และหลอดโรคสมองให้สูงขึ้น เช่น โรคปอดอักเสบ กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด และโรคหลอดเลือดสมอง ส่วนผลกระทบในระยะยาวที่ร้ายแรงคือ อายุขัยเฉลี่ยสั้นลงตามระดับความเข้มข้นค่าเฉลี่ยรายปีของ PM2.5 ในพื้นที่บ้านเกิด โดยพบว่าทุกๆ 10 มคก./ลบ.ม ของ PM2.5 ที่เพิ่มขึ้นทำให้ผู้ที่เกิดและอยู่อาศัยในพื้นที่นั้นสั้นอายุขัยสั้นลงลง 0.98 ปี ซึ่งหากสามารถลดระดับความเข้มข้นของ PM2.5 ลงมาตามที่องค์การอนามัยโลกแนะนำค่าเฉลี่ยต่อปีไว้คือ 10 ไมโครกรัมต่อลูกบาสก์เมตร (มคก./ลบ.ม.) จะทำให้อายุขัยของประชาชนยืนยาวเพิ่มขึ้นอีก 5.53, 4.37 และ 2.41 ปีตามลำดับ ประเด็นที่สอง การกำหนดค่ามาตรฐาน องค์การอนามัยโลกกำหนดระดับค่าความเข้มข้นของ PM2.5 รายวันและรายปีที่ทำให้ประชากรโลกเสี่ยงต่อการเสียชีวิตและมีผลกระทบต่อสุขภาพขั้นรุนแรงน้อย โดยมาตรฐานดังกล่าวสามารถดำเนินการควบคู่ไปกับการพัฒนาทางเศรษฐกิจและสังคมให้เจริญก้าวหน้าหน้าไปได้อย่างยั่งยืน สำหรับประเทศที่มีระดับมลพิษสูงมากๆ เช่น จีน อินเดีย บังคลาเทศ เนปาล องค์การอนามัยโลกแนะนำให้ตั้งเป้าหมายในการลดมลพิษเป็นลำดับขั้นให้ชัดเจน เช่น ขั้นแรกตั้งเป้าหมายค่าเฉลี่ยรายปีลดให้ไม่เกิน 35 มคก./ลบ.ม และเมื่อทำได้ก็ตั้งเป้าหมายระยะกลางลดให้ได้ไม่เกิน 25, 15, และสุดท้าย 10 มคก./ลบ.ม ตามลำดับ ประเด็นที่ สาม การประกาศใช้ดัชนีคุณภาพอากาศรายวัน สำหรับการเตือนประชาชนอย่างรวดเร็วเพื่อให้เกิดผลกระทบต่อชีวิตและสุขภาพน้อยที่สุด และกระตุ้นให้ภาครัฐจัดสรรงบประมาณและมีมาตรการรองรับตามสมควรกับระดับดัชนีคุณภาพอากาศ ดังนั้นจึงควรใช้ค่าการคำนวณดัชนีคุณภาพอากาศที่ไวพอในการเตือนประชาชน เช่น US-EPA AQG ไม่ใช่ตั้งค่าไว้สูงๆ ไว้ก่อน เมื่อสูงมากแล้วค่อยเริ่มเตือนเสมือนลวงให้ประชาชนเข้าใจผิดว่า ยังไม่เป็นอันตรายทำให้ประชาชนไม่มีการป้องกันต่อตนเองและครอบครัว ทำให้เกิดความสูญเสียต่อชีวิตและสุขภาพ และยังมีผลกระทบต่อภาคธุรกิจ การท่องเที่ยว การลงทุน ตลอดจนภาพลักษณ์ของประเทศอีกด้วย ประเด็นที่สี่ คุณภาพอากาศในบ้าน ในห้อง ในอาคาร คนไทยส่วนใหญ่เข้าใจผิดว่า การหลีกเลี่ยงปัญหาฝุ่นละอองภายนอกโดยการเก็บตัวอยู่ในบ้านหรือในอาคารก็ปลอดภัยเพียงพอ ออกไปที่โล่งค่อยใส่หน้ากาก N95 อันที่จริงแล้วเป็นความเข้าใจที่คลาดเคลื่อน เพราะเมื่อพักอยู่ในอาคาร เช่น ห้างสรรพสินค้า ห้องเรียน ห้องทำงาน จะเปิดเครื่องปรับอากาศหรือไม่ก็ตาม สภาพห้องโดยทั่วไปมักปิดไม่ได้สนิท อากาศภายนอกยังคงเล็ดลอดเข้ามาในอาคารได้ทำให้ระดับของฝุ่นจิ๋ว PM2.5 ภายในอาคารลดต่ำลงจากภายนอกเพียงแค่ร้อยละ 15-20 ของระดับฝุ่นภายนอกในขณะนั้นเท่านั้น อากาศที่ดูดเข้ามาใช้ในการหมุนเวียนในอาคารมักไม่ได้ผ่านการกรองละเอียด สภาพอากาศในอาคารจึงไม่ต่างจากภายนอกมากนัก ดังนั้นเมื่ออยู่บ้านหรือห้องทำงาน การมีเครื่องฟอกอากาศจึงเป็นเรื่องจำเป็นในช่วงที่คุณภาพอากาศภายนอกไม่ดี
ส่วน รศ.นพ. ฉันชาย สิทธิพันธุ์ อายุรแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคปอด คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และกรรมการที่ปรึกษาชมรมลมวิเศษ กล่าวว่า "จากนี้ไป คนกรุงเทพฯ จะต้องปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตให้สามารถรับมือกับปัญหาฝุ่นจิ๋วนี้ให้ดีขึ้นและปลอดภัยขึ้น เช่น การใส่หน้ากากในช่วงที่มีปริมาณฝุ่นอยู่ในระดับสูง การงดกิจกรรมทางกายกลางแจ้ง การใช้เครื่องฟอกอากาศในบ้าน การเช็ดถูบ้านด้วยผ้าเปียก แทนการกวาดบ้านหรือดูดฝุ่น เป็นต้น อย่างไรก็ตาม การแก้ไขปัญหานี้ในระยะยาว ต้องอาศัยทุกภาคส่วนในการแก้ไขปัญหา ไม่ว่าจะเป็นการลดที่มาของฝุ่นทั้งแหล่งขนาดใหญ่ ขนาดกลาง และขนาดเล็ก เช่น โรงงานอุตสาหกรรม การก่อสร้าง โรงไฟฟ้าถ่านหิน การขนส่งต่างๆ ต้องมีการควบคุมปริมาณฝุ่นให้ลดลงตามมาตรฐานสากล การลดการบริโภคสินค้าที่ก่อให้เกิดฝุ่นควันมากขึ้น เช่น ยาสูบทุกประเภท นอกจากนี้ ภาครัฐอาจต้องเข้ามาช่วยเหลือในการพัฒนานวัตกรรมในการผลิตและขนส่งให้มีฝุ่นน้อยลง การตรวจสอบมาตรฐานเครื่องยนต์ต่างๆ เช่น รถยนต์ที่เสื่อมสภาพ รถยนต์ดีเซลต้องได้รับการตรวจตราที่เข้มงวดอย่างจริงจัง รวมทั้งต้องมีระบบการแจ้งเตือนประชาชน โดยเฉพาะในกลุ่มเสี่ยงให้ปฏิบัติตนอย่างถูกต้องเพื่อความปลอดภัยของตนเองและควรได้รับการดูแลที่ทันท่วงทีในช่วงที่เกิดวิกฤต เป็นต้น ซึ่งจากงานวิจัยพบว่า หากเราดำเนินมาตรการต่างๆ เหล่านี้ให้เห็นผลจะช่วยลดอัตราการเสียชีวิตของประชาชนลงได้ถึง 3.5% ภายในระยะเวลาไม่ถึง 1 ปี"
สำหรับ รศ.นพ. สุทัศน์ รุ่งเรืองหิรัญญา อายุรแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคปอด คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ และประธานกรรมการที่ปรึกษาชมรมลมวิเศษ กล่าวว่า "แหล่งที่มาของฝุ่นจิ๋วอีกแหล่งหนึ่งที่สำคัญและมักถูกมองข้าม คือ กระบวนการผลิตและบริโภคยาสูบ มีงานวิจัยเปรียบเทียบปริมาณฝุ่นจิ๋วที่เกิดขึ้นจากการสูบบุหรี่ เทียบกับควันไอเสียจากรถยนต์ดีเซล ปรากฏว่า ระดับฝุ่นจิ๋วที่เกิดขึ้นในอากาศทั่วไปจากการสูบบุหรี่มีมากกว่าจากเครื่องดีเซลถึง 10 เท่า คือ มีมากถึง 319 มคก./ลบ.ม.ในขณะที่มาตรฐานของฝุ่นจิ๋วในอากาศที่องค์การอนามัยโลกยอมรับได้อยู่ที่ 10 มคก./ลบ.ม.เท่านั้น นั่นหมายความว่า การสูบบุหรี่อย่างเดียวก็ทำให้อากาศของเรามีฝุ่นจิ๋วปนเปื้อนสูงกว่ามาตรฐานที่ยอมรับกันถึง 30 เท่า ไม่เพียงแค่นั้น ฝุ่นจิ๋วเหล่านี้ไม่ได้อยู่แค่ในสิ่งแวดล้อมทั่วไปเท่านั้น แต่ฝุ่นจิ๋วยังถูกดูดซึมเข้าสู่ร่างกายของผู้สูบบุหรี่เองด้วยในปริมาณมากถึง 22 มคก./ลบ.ม.ต่อมวน ทำให้ผู้สูบได้รับอันตรายจากฝุ่นจิ๋วแบบสะสม เช่นเดียวกับการสูบบุหรี่ไฟฟ้าที่ทำให้เกิดฝุ่นจิ๋วสูงถึงระดับ 515 มคก./ลบ.ม.ดังนั้น หากจะช่วยคนไทยให้มีลมหายใจไร้ฝุ่นทั้งต่อตนเองและผู้อื่น ทำได้โดยเริ่มต้นที่ตนเองด้วยการเลิกบุหรี่ทั้งแบบดั้งเดิมและบุหรี่ไฟฟ้า ท่านจะช่วยชาติลดปริมาณฝุ่นจิ๋วลงได้ไม่น้อยเลย"
ข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับผลการศึกษาฝุ่นควันพิษ
ผลการศึกษาในจังหวัดเชียงใหม่ปี 2559-2560 พบว่า มีอัตราการเสียชีวิตรายวันเพิ่มขึ้น 1.6% ต่อปริมาณฝุ่นควันพิษ PM2.5 ที่สูงขึ้นทุกๆ 10 มคก./ลบ.ม.ของค่าเฉลี่ยรายวัน ใกล้เคียงกับที่เคยมีการศึกษาในกรุงเทพฯ ในปี 2551 ส่วนที่อำเภอเชียงดาวซึ่งมีการลักลอบเผามากที่สุด ประชาชนสูดมลพิษตลอดวันและคืนเพราะบ้านเปิดโล่ง ไม่มีเครื่องฟอกหรือเครื่องปรับอากาศ ใช้ชีวิตแบบเกษตรกร ไม่มีการป้องกันด้วยการสวมหน้ากาก N95 ทำให้มีอัตราการเสียชีวิตรายวันสูงกว่าค่าของทั้งจังหวัดเชียงใหม่กว่า 2 เท่า ยิ่งกว่านั้นผู้ป่วยที่เจ็บป่วยถึงขั้นนอนรับการรักษาในโรงพยาบาลยิ่งมีความเสี่ยงต่อการเสียชีวิตสูงกว่าช่วงที่ไม่มีมลพิษมาก เพราะร่างกายผู้ป่วยอ่อนแอมากอยู่แล้ว นอกจากนี้ยังพบว่าระดับความเข้มข้นที่สูงขึ้นของฝุ่นควันพิษขนาดจิ๋วยังสัมพันธ์กับการป่วยและต้องรับการรักษาในห้องฉุกเฉินและการนอนรับการรักษาในโรงพยาบาลเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะโรคระบบการหายใจ หัวใจ และหลอดเลือดสมอง ผลการศึกษาดังกล่าวสอดคล้องกับผลการศึกษาทั่วโลก โดยประเทศที่กำลังพัฒนาและอยู่ในเขตร้อนได้รับผลกระทบมากกว่าประเทศที่พัฒนาแล้วและอยู่ในเขตหนาว เช่น อเมริกา ยุโรปเหนือ เอเชียตะวันออก ส่วนผลกระทบในระยะยาวที่ร้ายแรงคือ อายุขัยเฉลี่ยสั้นลงตามระดับความเข้มข้นค่าเฉลี่ยรายปีของ PM2.5 ในพื้นที่บ้านเกิด โดยพบว่าทุกๆ 10 มคก./ลบ.ม ของPM2.5 ที่เพิ่มขึ้นทำให้ผู้ที่เกิดและอยู่อาศัยในพื้นที่นั้นสั้นอายุขัยสั้นลงลง 0.98 ปี ยกตัวอย่างในปี 2014 ค่าเฉลี่ยรายปีของ PM2.5 ที่อำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา อำเภอไชยปราการ จังหวัดเชียงใหม่ และเขตบางบอน เท่ากับ 66.45, 54.62 และ 34.63 มคก./ลบ.ม หากสามารถลดระดับความเข้มข้นของ PM2.5 ลงมาให้ได้ตามที่องค์การอนามัยโลกแนะนำค่าเฉลี่ยต่อปีไว้คือ 10 มคก./ลบ.ม จะทำให้อายุขัยของประชาชนยืนยาวเพิ่มขึ้นอีก 5.53, 4.37 และ 2.41 ปีตามลำดับ โดยอายุขัยที่สั้นลงมาจากการเสียชีวิตด้วยโรคเส้นเลือดของสมอง เส้นเลือดของกล้ามเนื้อหัวใจ ปอดอักเสบ และมะเร็งปอด ซึ่งโรคทั้ง 4 ดังกล่าวเป็นสาเหตุการเสียชีวิตที่พบได้บ่อยสุด 4 ใน 5 ลำดับแรก แม้ PM2.5 ไม่มีระดับที่ปลอดภัยจากการเสียชีวิตหรือผลกระทบต่อสุขภาพอย่างรุนแรง
ข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับชมรมลมวิเศษ
ชมรม "ลมวิเศษ" (Magic Breath) จัดตั้งโดย แพทยสมาคมแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ และโครงการอุ่นใจเมื่อใกล้แพทยสมาคมฯ ร่วมกับภาคประชาสังคมที่มีจิตสาธารณะ เพื่อเป็นศูนย์กลางในการให้คำปรึกษา แนะนำสนับสนุน และส่งเสริมการเข้าถึงบริการและสิทธิที่ควรได้รับของผู้ป่วยโรคถุงลมโป่งพอง โดยเปิดโอกาสให้แพทย์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทางได้ช่วยเหลือผู้ป่วย และร่วมในการพัฒนาสื่อให้ความรู้ต่างๆ พร้อมช่องทางเผยแพร่ความรู้ และเสริมพลังบวกให้แก่ผู้ป่วยและครอบครัวได้ใช้ชีวิตที่เหลืออยู่ร่วมกันอย่างมีคุณภาพ การจัดกิจกรรมพบปะเสริมพลังให้แก่กลุ่มผู้ป่วยหรือญาติ พร้อมสร้างนวัตกรรมในการดูแลรักษาผู้ป่วยให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น เช่น กำไลวิเศษ เปลี่ยนจากความทุกข์ทรมานที่มีอยู่เดิมเป็นความสุขทั้งกายและใจอย่างแท้จริง สมกับชื่อของโครงการว่า "ลมวิเศษ คือทำให้ทุกมิติของผู้ป่วยมีความวิเศษ" ภายใต้สโลแกนที่ว่า "Breathe better, Live longer"
