สศก. เปิดผลวิเคราะห์ 6 จังหวัดนำร่อง สู่แนวทางปรับเปลี่ยนการผลิต ดึง Agri-Map ช่วยเกษตรกร

          นายภูมิศักดิ์ ราศรี ผู้อำนวยการศูนย์ปฏิบัติการเศรษฐกิจการเกษตร สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร (สศก.) กระทรวงเกษตรและสหกรณ์เปิดเผยว่า ตาม พ.ร.บ. เศรษฐกิจการเกษตร พ.ศ. ภูมิศักดิ์ ราศรี5ภูมิศักดิ์ ราศรีภูมิศักดิ์ ราศรี มาตรา 9 ได้กำหนดภารกิจของสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร ตามข้อ (ภูมิศักดิ์ ราศรี) ศึกษาและวิเคราะห์การวางแผนการผลิตทางการเกษตรแหล่งการเพาะปลูก และการเลี้ยงสัตว์ให้สอดคล้องกับสภาพดินฟ้าอากาศ แหล่งน้ำ ประเภทของเกษตรกรรม รายได้หลักของเกษตรกร และความต้องการของตลาดในประเทศและต่างประเทศ ดังนั้น เพื่อดำเนินการในเรื่องดังกล่าวให้เกิดขึ้นเป็นรูปธรรม สศก. จึงได้จัดทำโครงการบริหารจัดการเขตเกษตรเศรษฐกิจสำหรับสินค้าเกษตรที่สำคัญ โดยใช้แผนที่ Agri-Map เป็นเครื่องมือในการวิเคราะห์ เพื่อจัดทำทางเลือกประกอบการตัดสินใจของเกษตรกรในการปรับเปลี่ยนการผลิตในพื้นที่ไม่เหมาะสม โดยเลือกพื้นที่นำร่อง ใน 6 ภูมิภาค 6 จังหวัด ได้แก่ พิษณุโลก ชัยภูมิ สุราษฎร์ธานี สงขลา ชัยนาท และจันทบุรี
          สศก. ได้ใช้ข้อมูลจากแผนที่ Agri-Map ที่จำแนกพื้นที่ความเหมาะสม เป็นพื้นที่เหมาะสมมาก (Sกระทรวงเกษตรและสหกรณ์) เหมาะสมปานกลาง (Sภูมิศักดิ์ ราศรี) เหมาะสมน้อย (S3) และไม่เหมาะสม (N) ซึ่งเป็นการวิเคราะห์ความเหมาะสมทางด้านกายภาพ ควบคู่ ไปกับศึกษาวิเคราะห์ความเหมาะสมทางด้านเศรษฐกิจในการผลิตสินค้าเกษตรที่สำคัญแต่ละจังหวัด เป็นการนำเสนอหลักการคิดในการบริหารจัดการพื้นที่ เน้นการบริหารจัดการที่สอดคล้องกับศักยภาพของพื้นที่ในแต่ละจังหวัด ซึ่งสอดคล้องกับนโยบายยกกระดาษ A4 ของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ 
          โดยมีกระบวนการศึกษาวิเคราะห์ต้นทุนการผลิต/ผลตอบแทนของสินค้าเกษตรสำคัญที่มีผลต่อเศรษฐกิจการเกษตรของจังหวัดมากที่สุด 4 ชนิด เปรียบเทียบกันระหว่างการผลิตในพื้นที่เหมาะสม (Sกระทรวงเกษตรและสหกรณ์,Sภูมิศักดิ์ ราศรี) กับพื้นที่ไม่เหมาะสม (S3,N) รวมทั้ง ศึกษาวิเคราะห์ อุปสงค์ อุปทาน และวิถีการตลาด ของสินค้าเกษตรดังกล่าว แล้วนำมาวิเคราะห์ แนวทางการบริหารจัดการพื้นที่ เบื้องต้นเสนอทางเลือกในการปรับเปลี่ยนการผลิตในพื้นที่ไม่เหมาะสมสำหรับปลูกข้าว เพื่อลดผลผลิตข้าวให้สมดุลกับความต้องการของตลาด โดยปรับเปลี่ยนเป็นสินค้าทางเลือกอื่น มีเกณฑ์การพิจารณาสินค้าทางเลือก
          กระทรวงเกษตรและสหกรณ์) เป็นสินค้าที่มีความเหมาะสมทางด้านกายภาพในพื้นที่ที่จะปรับเปลี่ยน ภูมิศักดิ์ ราศรี) ให้ผลตอบแทนที่คุ้มค่ากว่าสินค้าเดิม 3) มีตลาดรองรับและสอดคล้องกับความต้องการ อาทิ ตลาดในประเทศ ตลาดส่งออก และโรงงาน แปรรูป ทั้งนี้ ได้นำผลการศึกษาเบื้องต้นนำเสนอในที่ประชุมร่วมระหว่าง เจ้าหน้าที่ของหน่วยงานภาครัฐ ผู้นำเกษตรกร และผู้แทนจากศูนย์เรียนรู้การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสินค้าเกษตร (ศพก.) เพื่อรับฟังข้อคิดเห็นและข้อเสนอแนะมาปรับปรุงผลการศึกษาให้สอดคล้องกับข้อเท็จในพื้นที่ให้มากที่สุด กล่าวได้ว่าเป็นผลการศึกษาแบบมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องในระดับพื้นที่ ดังนี้
          จังหวัดพิษณุโลก (ภาคเหนือ) เสนอให้ปรับเปลี่ยนพื้นที่ปลูกข้าวไม่เหมาะสมที่มีอยู่จำนวนมากในอำเภอ นครไทย บางระกำ ชาติตระการ พรหมพิราม และวังทอง ไปเป็นพืชทางเลือกอื่น เช่น อ้อยโรงงาน (มีต้นทุนการผลิต 9,857 บาท/ไร่ และผลตอบแทนสุทธิ ภูมิศักดิ์ ราศรี7ภูมิศักดิ์ ราศรี บาท/ไร่) ให้ผลตอบแทนคุ้มค่ากว่าปลูกข้าว และมีโรงงานในพื้นที่ภาคเหนือรองรับผลผลิตมากถึง 9 โรง มะม่วงน้ำดอกไม้ส่งออก (มีต้นทุนการผลิตตั้งแต่ปลูกจนถึงให้ผลผลิต กระทรวงเกษตรและสหกรณ์4,ภูมิศักดิ์ ราศรี8สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่และผลตอบแทนสุทธิ ภูมิศักดิ์ ราศรีสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร,ภูมิศักดิ์ ราศรีภูมิศักดิ์ ราศรีสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่) ยังเป็นที่ต้องการของตลาดในแถบเอเชียอย่างญี่ปุ่น จีน เกาหลีใต้ มาเลเซีย และตลาดโซนยุโรป และกล้วยน้ำว้า (อายุ ภูมิศักดิ์ ราศรี-3 ปี มีต้นทุนการผลิต ภูมิศักดิ์ ราศรี,5กระทรวงเกษตรและสหกรณ์5 บาท/ไร่ และผลตอบแทนสุทธิ 8,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรกระทรวงเกษตรและสหกรณ์5 บาท/ไร่) เป็นสินค้าที่สร้างชื่อของจังหวัด ซึ่งมีโรงงานแปรรูปและ กลุ่มการผลิตที่เข้มแข็ง
จังหวัดชัยภูมิ (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ) สินค้าทางเลือกที่ทดแทนการปลูกข้าวในพื้นที่ไม่เหมาะสม เช่น ส้มโอ (ขาวแตงกวา) (มีต้นทุนการผลิตตั้งแต่ปลูกจนถึงให้ผลผลิต กระทรวงเกษตรและสหกรณ์สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร,6สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่ และผลตอบแทนสุทธิ ภูมิศักดิ์ ราศรี4,95สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่) เน้นการผลิตคุณภาพเพื่อการส่งออก ของเกษตรกรในอำเภอบ้านแท่น ที่มีราคาจำหน่ายอยู่ที่กิโลกรัมละ 4สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร – 45 บาท และ กล้วยหอมทอง (อายุ ภูมิศักดิ์ ราศรี-3 ปี มีต้นทุนการผลิต กระทรวงเกษตรและสหกรณ์6,645 บาท/ไร่ และผลตอบแทนสุทธิ 6,กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ภูมิศักดิ์ ราศรี4 บาท/ไร่) เน้นคุณภาพเพื่อการส่งออกเช่นเดียวกัน แหล่งผลิตที่สำคัญคือ ตำบลถ้ำวัวแดง อำเภอหนองบัวแดง ตลาดส่งออกที่สำคัญ เช่น เวียดนาม และจีนเป็นต้น
          จังหวัดสุราษฎร์ธานี (ภาคใต้) การผลิตยางพาราทั้งในพื้นที่เหมาะสม (Sกระทรวงเกษตรและสหกรณ์) และพื้นที่ไม่เหมาะสม (N) ให้ผลตอบแทนสุทธิต่ำกว่าเมื่อเทียบกับผลตอบแทนสุทธิการผลิตปาล์มน้ำมัน ทุเรียน และ มะพร้าว ทั้งในพื้นที่เหมาะสม (Sกระทรวงเกษตรและสหกรณ์) และพื้นที่ไม่เหมาะสม (N) จึงเสนอให้มีการปรับเปลี่ยนการผลิตยางพารา ไปเป็นปาล์มน้ำมัน ทุเรียน มะพร้าว และเสนอกิจกรรมเสริมในกรณีไม่ปรับเปลี่ยนการผลิตยางพารา โดยปลูกพืชร่วมยางและพืชแซมยาง เช่น 
          ผักเหลียง มีผลผลิตประมาณ 5สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร-กระทรวงเกษตรและสหกรณ์,กระทรวงเกษตรและสหกรณ์สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร กก./ไร่ ต้นทุน 9,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่ เกษตรกรจะมีรายได้ ภูมิศักดิ์ ราศรี5,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร-54,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่ สละ มีผลผลิตประมาณ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์,7สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร กก./ไร่ ต้นทุน ภูมิศักดิ์ ราศรี8,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่ เกษตรกรจะมีรายได้ 59,5สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่ ไม้ตัดดอก (หน้าวัว) มีผลผลิตประมาณ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์6,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร-ภูมิศักดิ์ ราศรีภูมิศักดิ์ ราศรี,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร ดอก/ไร่/ปี ต้นทุน 44,4สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร-5กระทรวงเกษตรและสหกรณ์,7สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่ เกษตรกรจะมีรายได้ 68,75สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร-8สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่ กล้วยหอมทอง มีผลผลิตประมาณ ภูมิศักดิ์ ราศรี,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร-3,6สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร กก./ไร่ ต้นทุน กระทรวงเกษตรและสหกรณ์สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร-กระทรวงเกษตรและสหกรณ์5,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่ เกษตรกรจะมีรายได้ ภูมิศักดิ์ ราศรีสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร-36,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่ และ สมุนไพร (กระชาย) มีผลผลิตประมาณ 3-4 ตัน/ไร่ ต้นทุน 3สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่ เกษตรกรจะมีรายได้ 45,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร-6สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่ โดยมีตลาดในพื้นที่ และตลาดในกรุงเทพฯ รวมทั้งตลาดในแถบจังหวัดภาคกลางรองรับผลผลิตดังกล่าว
          จังหวัดสงขลา (ภาคใต้ชายแดน) เสนอแนวทางการบริหารจัดการทางเลือกกิจกรรมการเพาะปลูกยางพาราในพื้นที่ไม่เหมาะสม (N) ภายใต้สถานการณ์ยางพาราราคาตกต่ำ เกษตรกรควรหันมาพึ่งพาตนเองให้มากขึ้น ลดความเสี่ยงจากการปลูกพืชเชิงเดี่ยว โดยหันมาปลูกพืชแซมยาง เช่นมะละกอ มีต้นทุน กระทรวงเกษตรและสหกรณ์5,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร-ภูมิศักดิ์ ราศรีสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่ ให้ผลตอบแทน 6สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร-8สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่ และกล้วยหอมทอง มีต้นทุน กระทรวงเกษตรและสหกรณ์สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร-กระทรวงเกษตรและสหกรณ์5,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่ ให้ผลตอบแทน ภูมิศักดิ์ ราศรีสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร-36,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่           
          ปลูกพืชร่วมยาง เช่น ผักเหลียง มีต้นทุน 9,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่ ให้ผลตอบแทน ภูมิศักดิ์ ราศรี5,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร-54,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่ และดอกหน้าวัว มีต้นทุน 44,4สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร-5กระทรวงเกษตรและสหกรณ์,7สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่ ให้ผลตอบแทน 68,75สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร-8สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร,สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท/ไร่ เป็นต้น หรือประกอบอาชีพเสริมรายได้ในสวนยาง พร้อมทั้งน้อมนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาเป็นหลักการดำเนินชีวิตและการประกอบอาชีพ
          จังหวัดชัยนาท (ภาคกลาง) เสนอทางเลือกในการปรับเปลี่ยนการปลูกข้าวในพื้นที่ไม่เหมาะสมเป็นกิจกรรมทางเลือกอื่น ได้แก่ การปลูกหญ้าเนเปียร์ เป็นพืชอาหารสัตว์ที่เกษตรกรสามารถปลูกไว้ใช้เลี้ยงปศุสัตว์และจำหน่ายให้กับเกษตรกรผู้เลี้ยงปศุสัตว์รายอื่น สามารถให้ผลตอบแทนสุทธิ 3กระทรวงเกษตรและสหกรณ์,ภูมิศักดิ์ ราศรีภูมิศักดิ์ ราศรี8 บาท/ไร่ รวมทั้งการเลี้ยงปศุสัตว์ เช่น แพะ (เลี้ยงแม่แพะ 3สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร ตัว เพื่อผลิตลูกแพะจำหน่ายและเกษตรกรปลูกหญ้าเนเปียร์เอง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ไร่ จะมีผลตอบแทนสุทธิ ภูมิศักดิ์ ราศรีสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรกระทรวงเกษตรและสหกรณ์,53สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร บาท) และ แม่โคเนื้อพันธุ์ลูกผสม (จำนวน 3 ตัว เพื่อผลิตลูกโคจำหน่ายและเกษตรกรปลูกหญ้าเนเปียร์เอง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ไร่ มีผลตอบแทนสุทธิ 4สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร,8กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ภูมิศักดิ์ ราศรี บาท) ซึ่งมีช่องทางการตลาดและความต้องการสูง โดยเฉพาะตลาดในประเทศ เพื่อนบ้าน นอกจากนี้ แนะนำให้เกษตรกรทำการเกษตรแบบผสมผสาน เพื่อลดความเสี่ยงจากการปลูกพืชเชิงเดี่ยว
          จังหวัดจันทบุรี (ภาคตะวันออก) การผลิตสินค้าเกษตรที่สำคัญ คือ ยางพารา และไม้ผล อาทิ ลำไย ทุเรียน มังคุด และ เงาะ ซึ่งเป็นสินค้าที่สร้างรายได้จำนวนมากให้กับจังหวัด โดยสินค้าทั้ง 5 ชนิด ไม่มีปัญหาในการบริหารจัดการภายในจังหวัด แต่เมื่อพิจารณาภาพรวมระดับประเทศ สินค้ายางพาราที่มีปัญหาราคาตกต่ำ จึงเสนอให้เกษตรกรปลูกพืชแซมยางหรือปลูกพืชร่วมยาง เพื่อเพิ่มรายได้และทำให้เกษตรกรมีรายได้ตลอดทั้งปี เช่น พืชผัก พืชสมุนไพร (เร่วหอม กระวาน ไม้ตัดใบ) โดยมีตลาดในพื้นที่และตลาดในกรุงเทพมหานคร รองรับ ทั้งนี้ ในปีงบประมาณ ภูมิศักดิ์ ราศรี56กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สศก.จะดำเนินการ อีก กระทรวงเกษตรและสหกรณ์9 จังหวัดเพิ่มเติม