สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน โชว์ผลงานระดับชาติ ‘ระบบลำเลียงแสงที่ 2.2 หรือ BL 2.2 Small Angle X-ray Scattering’ (SAXS) เป็นเทคนิคการกระเจิงรังสีเอกซ์ที่ใช้สำหรับการศึกษาโครงสร้างในระดับนาโนเมตร เช่น โครงสร้างของโพลิเมอร์ เส้นใย หรือวัสดุนาโนต่างๆ โดยอาศัยการวัดความเข้มของรังสีเอกซ์ที่กระเจิงจากสารตัวอย่างที่มุมขนาดเล็กๆ ซึ่งจะเปิดให้บริการได้ภายในเร็วๆ นี้
รองศาสตราจารย์ ดร.ชัยวิทย์ ศิลาวัชนาไนย ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน (องค์การมหาชน) เปิดเผยว่า สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน ได้ดำเนินการก่อสร้างระบบลำเลียงแสงที่ 2.2 หรือ BL2.2 : เสร็จเรียบร้อยแล้วเมื่อต้นปี 2553 ซึ่งเป็นระบบลำเลียงแสงที่ถูกออกแบบสำหรับเทคนิค Small Angle X-ray Scattering’ (SAXS) โดยเฉพาะ โดยใช้รังสีเอกซ์จากแม่เหล็กสองขั้ว (bending magnet) ในวงกักเก็บอิเล็กตรอนของเครื่องกำเนิดแสงสยาม ที่ส่วนปลายของระบบลำเลียงแสงติดตั้งสถานีทดลองซึ่งสามารถศึกษาสารตัวอย่างทั้งในรูปที่เป็นผง เส้นใย ของแข็ง ของเหลว หรือสารละลายได้
ทั้งนี้ส่วนประกอบสำคัญของระบบลำเลียงแสงที่ 2.2 (BL2.2) คือ อุปกรณ์คัดเลือกพลังงานของรังสีเอกซ์ที่เรียกว่า Double Multilayer Monochromator (DMM) ซึ่งสามารถคัดเลือกพลังงานรังสีเอกซ์ในช่วง 6-9 keV หรือเท่ากับความยาวคลื่นประมาณ 1.37 – 2.06 อังสตรอม นอกจากนั้นระบบลำเลียงแสงยังมีส่วนประกอบอื่นๆ เช่นระบบสลิตสำหรับการปรับรังสีเอกซ์ให้เป็นลำขนาน และระบบกระจกสำหรับโฟกัสรังสีเอกซ์ โดยที่ DMM และอุปกรณ์ส่วนใหญ่ได้ถูกออกแบบและจัดสร้างขึ้นโดยทีมนักวิจัยและวิศวกรของสถาบันวิจัยแสงซินโครตรอนเอง
สำหรับสถานีทดลองของระบบลำเลียงแสงที่ 2.2 (BL2.2) มีระบบจับยึดสารตัวอย่างซึ่งสามารถติดตั้งสารตัวอย่างที่เป็นของแข็ง เช่น โพลิเมอร์หรือเส้นใยได้ และยังสามารถติดตั้งหลอดคาพิลลารีบรรจุสารตัวอย่างที่เป็นผงหรือของเหลวได้ ที่ปลายสถานีทดลองติดตั้งระบบตรวจวัดรังสีเอกซ์แบบ CCD ซึ่งทำให้สามารถได้แผนผังการกระเจิงรังสีเอกซ์ของสารตัวอย่างได้ในขณะวัด โดยที่สถานีทดลองถูกออกแบบให้สามารถศึกษาโครงสร้างที่มีขนาดระหว่าง 1-100 นาโนเมตร
นอกจากนั้นทีมนักวิจัยของสถาบันวิจัยแสงซินโครตรอนยังได้ทำการพัฒนาโปรแกรมสำหรับการจัดการข้อมูลที่ได้จากการวัดด้วยเทคนิค SAXS เพื่อให้นักวิจัยที่มาใช้บริการที่ระบบลำเลียงแสงที่ 2.2 (BL2.2) สามารถจัดการข้อมูลได้รวดเร็ว และอยู่ในรูปแบบที่สามารถนำไปแปรผลได้ทันที
ปัจจุบัน ระบบลำเลียงแสง SAXS อยู่ระหว่างการทดสอบใช้งานก่อนเปิดให้บริการให้แก่นักวิจัยโดยทั่วไปในเร็วๆ นี้ ผู้สนใจสามารถสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้จาก ดร.ศุภกร รักใหม่ ที่อีเมล์
[email protected]
งานประชาสัมพันธ์ สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน
โทรศัพท์ 0-4421-7040 ต่อ 252 โทรสาร 0-4421-7404 อีเมล :
[email protected]