CT CALCIUM SCORE การตรวจแคลเซียมหลอดเลือดหัวใจ

Calcium Score เกิดจากอะไร

การเสื่อมสภาพของหลอดเลือดตามธรรมชาติในผู้ป่วยแต่ละราย ช้าเร็วต่างกันตามปัจจัยเสี่ยงที่บุคคลนั้นมี ทำให้เกิดการอักเสบซ้ำๆ ของหลอดเลือด และเกิดการสะสมของคราบหินปูนในบริเวณที่มีการเสื่อมสภาพของหลอดเลือด

Calcium Score เป็นการให้คะแนนคราบหินปูน ที่วัดโดยใช้เทคโนโลยีเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ชนิดพิเศษที่เรียกว่า Multi-slice Computerized Tomography (CT) ซึ่งสแกนภาพหลายภาพของคราบหินปูนที่สะสมอยู่ที่เส้นเลือด การถ่ายภาพจะดูที่ระดับของคราบหินปูนที่สะสมอยู่ ซึ่งคราบหินปูนประกอบด้วยไขมัน คอเลสเตอรอล แคลเซียม และสารอื่นๆ ในเลือด ซึ่งจะค่อยๆ พัฒนาเกาะเพิ่มขึ้นกลายเป็นแผ่นหนาใหญ่ขึ้น ซึ่งก็จะทำให้เส้นเลือดตีบลงอย่างช้าๆ โดยกระบวนการเสื่อมนี้อาจใช้เวลาหลายปี ขึ้นกับว่ามีปัจจัยเสี่ยงที่เร่งให้เส้นเลือดเสื่อมมากน้อยแค่ไหน

เมื่อแคลเซียมหรือหินปูนสะสมมากขึ้นในผนังหลอดเลือด จะทำให้หลอดเลือดตีบ เลือดจะไหลผ่านจุดนั้นได้ช้าลงหรือในปริมาณน้อยลง เมื่อกล้ามเนื้อหัวใจได้รับเลือดไม่พอ ก็จะเกิดกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดและกล้ามเนื้อหัวใจตายในที่สุด

ทำไมควรตรวจ Calcium Score

การตรวจแคลเซียมในหลอดเลือดหัวใจ (Calcium Score) ให้ข้อมูลที่สำคัญแก่ผู้ป่วยและแพทย์ นำไปสู่การวางแผนร่วมกัน ในการรักษาและปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิต เพื่อลดความเสี่ยงของโรคหลอดเลือดหัวใจตีบตันในอนาคต แม้คนไข้ยังไม่มีอาการของโรคในปัจจุบัน ช่วยให้ผู้ป่วยมีอายุยืนยาวขึ้น

ใครบ้างที่ควรตรวจ Calcium Score

• ผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงในการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบในระดับปานกลาง ได้แก่
• ผู้ที่มีประวัติบุคคลในครอบครัวเดียวกันเป็นโรคหัวใจ
• ผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 40 ปีขึ้นไป
• ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น ไขมันในเลือดสูง เบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคไต
• ผู้ที่เป็นโรคอ้วน หรือเข้าข่ายเป็นโรคอ้วน
• ผู้ที่รับประทานอาหารไขมันสูงเป็นประจำ
• ผู้ที่สูบบุหรี่เป็นประจำ
• ผู้หญิงในวัยหมดประจำเดือน

ขั้นตอนการเตรียมตัวก่อนตรวจ Calcium Score

• แจ้งให้แพทย์ทราบก่อนเข้ารับการตรวจ หากมีโรคประจำตัว กลัวที่แคบ หรือหากมีโอกาสตั้งครรภ์
• งดยาที่ออกฤทธิ์กระตุ้นการทำงานของหัวใจ หรือทำให้ชีพจรเต้นเร็ว
• งดเครื่องดื่มที่กระตุ้นการทำงานของหัวใจ เช่น ชา กาแฟ แอลกอฮอล์
• งดการสูบบุหรี่อย่างน้อย 4 ชั่วโมงก่อนเข้ารับการตรวจ
• ถอดเครื่องประดับทุกชนิดก่อนเข้ารับการตรวจ

ผลการตรวจ Calcium Score แบบไหนเสี่ยงโรคหัวใจ

• Calcium Score ได้ค่า 0= ไม่มีคราบหินปูนสะสมในหลอดเลือดหัวใจ โอกาสเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบตันต่ำ
• Calcium Score ระหว่าง 1-100= มีคราบหินปูนสะสมในหลอดเลือดหัวใจบ้าง มีความเสี่ยงโรคหลอดเลือดหัวใจน้อย
• Calcium Score ระหว่าง 101-400= มีคราบหินปูนสะสมในหลอดเลือดหัวใจปานกลาง มีความเสี่ยงโรคหลอดเลือดหัวใจปานกลาง
• Calcium Score ตั้งแต่ 401 ขึ้นไป= มีคราบหินปูนสะสมในหลอดเลือดหัวใจสูง มีความเสี่ยงการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบตันสูงมาก ภายในเวลา 2-5 ปี

ข้อดีของการตรวจ Calcium Score

• ไม่ต้องผ่าตัด ไม่ต้องนอนโรงพยาบาล สามารถกลับบ้านได้ทันทีหลังเข้ารับการตรวจ
• ไม่ต้องงดน้ำ และงดอาหารก่อนเข้ารับการตรวจ
• เป็นการตรวจที่มีความปลอดภัย ไม่ทำให้เจ็บปวด
• ไม่ต้องใส่สายสวนหัวใจ ไม่ต้องฉีดสารทึบแสง
• ไม่มีการนำเครื่องมือแพทย์ใดๆ เข้าสู่ร่างกาย
• มีความสะดวก รวดเร็ว ใช้เวลาในการตรวจเพียง 10-15 นาที
• ให้ข้อมูลที่ช่วยประเมินความเสี่ยงในการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ เพื่อนำไปสู่การวางแผนรักษาที่เหมาะสม

ตรวจ 'Calcium Score' VS 'EST' แตกต่างกันอย่างไร

การตรวจสมรรถภาพหัวใจโดยการเดินสายพาน หรือที่เรียกว่า Exercise Stress Test (EST) เป็นการตรวจหาภาวะขาดเลือดในขณะที่ผู้ป่วยออกกำลังกาย โดยเส้นเลือดที่ตีบมากจะทำให้เลือดไหลผ่านได้น้อยกว่าปกติ จนทำให้ผู้ป่วยมีอาการเจ็บแน่นหน้าอก และคลื่นไฟฟ้าหัวใจเปลี่ยนแปลงในขณะที่ออกกำลังกาย โดยการตรวจ EST จะพบความผิดปกติก็ต่อเมื่อเส้นเลือดหัวใจได้ตีบมากแล้ว

แต่การตรวจ Calcium Score (CAC) สามารถตรวจพบความเสื่อมของหลอดเลือดหัวใจ ในบริเวณที่มีหินปูนไปเกาะบนผนังของเส้นเลือด โดยสามารถตรวจพบตั้งแต่ระยะที่มีการตีบไม่มาก จึงช่วยในการประเมินความเสี่ยงของการเกิดโรคหัวใจในอนาคตได้ ซึ่งนำไปสู่การรักษาเพื่อลดความเสี่ยงการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบที่เหมาะสมต่อไป

Calcium Score กับความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจในอนาคต

ยิ่ง Calcium Score สูง ยิ่งเพิ่มโอกาสการเกิดโรคหัวใจในอนาคต เมื่อแพทย์ทราบว่าผู้ป่วยมีความเสี่ยงในระดับปานกลางขึ้นไป ก็จะให้คำแนะนำที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย ในการบริหารและลดความเสี่ยงของการเกิดภาวะหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน หรือ Heart Attack ในอนาคตได้ดียิ่งขึ้น

ฝากถึงผู้ป่วยโรคหัวใจ และคนที่ยังไม่เป็นให้ตระหนักถึงการดูแลสุขภาพหัวใจ

"เรามีหัวใจดวงเดียว เป็นอวัยวะสุดท้ายที่จะหยุดทำงานก่อนที่เราจะถูกประกาศว่าเสียชีวิต จึงถือเป็นสิ่งที่มีค่ามากที่สุดอย่างหนึ่งในชีวิตของเราทุกคน จึงควรใส่ใจดูแลอวัยวะนี้ให้อยู่ในสภาพที่ดีที่สุด เท่าที่เราและเทคโนโลยีในปัจจุบันจะสามารถเอื้ออำนวยได้ เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีของเราเองและคนที่เรารัก เพราะการลดความเสี่ยงโรคที่สามารถป้องกันได้ เป็นการลงทุนกับชีวิตที่คุ้มค่ามาก เพราะการไม่มีโรคเป็นลาภอันประเสริฐที่สุดแล้ว"

บทความโดย นพ. อุฬาร วงศ์แกล้วหัวหน้าแพทย์ประจำศูนย์หัวใจ โรงพยาบาลไทยนครินทร์

• ข่าวโรคหลอดเลือด
• ข่าวคอมพิวเตอร์
• ข่าวหัวใจ
• ข่าวประเมินความเสี่ยง
• ข่าวโรคหลอดเลือดหัวใจ
• ข่าวหลอด