7 ปี กสทช. จุดเปลี่ยนการจัดสรรคลื่นความถี่และการสิ้นสุดยุคสัมปทานโทรศัพท์เคลื่อนที่

          ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา
          กสทช. ด้านการคุ้มครองผู้บริโภคและส่งเสริมสิทธิเสรีภาพ
          ในที่สุดกลุ่มบริษัทดีแทคก็ชนะการประมูลคลื่นความถี่ 9ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz ถือเป็นเอกชนรายสุดท้ายที่สิ้นสุดสัมปทานโทรศัพท์เคลื่อนที่ แล้วเข้าร่วมประมูลคลื่นความถี่เพื่อเปลี่ยนผ่านสู่ระบบใบอนุญาตอย่างเต็มตัว
          ในอดีตประเทศไทยเริ่มให้บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่ภายใต้สัญญาร่วมการงานหรือเรียกกันว่าระบบสัมปทาน โดยมีทีโอทีถือครองคลื่น 9ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz กสท โทรคมนาคมถือครองคลื่น 85ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz และ กสท โทรคมนาคม8ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz แล้วให้เอกชนคือ เอไอเอส ดีแทค และทรูมูฟ เป็นคู่สัญญาสัมปทานตามลำดับ
          ต่อมาเมื่อมีการจัดตั้งองค์กรจัดสรรคลื่นความถี่ตามกฎหมาย ซึ่งมี กทช. เป็นคณะกรรมการชุดแรก และถูกเปลี่ยนสภาพเป็น กสทช. เมื่อปี กลุ่มบริษัท554 ก็ไม่มีการให้สัมปทานคลื่นความถี่ใดๆ เพิ่มได้อีก เพราะคลื่นความถี่ถูกกำหนดให้เป็นสมบัติของประเทศเพื่อประโยชน์สาธารณะ และการจัดสรรคลื่นความถี่เพื่อการประกอบธุรกิจต้องดำเนินการโดยวิธีประมูล แต่คลื่นที่ได้รับอนุญาตตามระบบสัมปทานเดิมยังได้รับการคุ้มครองสิทธิจนกว่าจะสิ้นสุดสัมปทาน แล้วจึงนำมาจัดสรรใหม่ด้วยวิธีการประมูล
          ผ่านมา 7 ปีนับแต่มี กสทช. สัมปทานของเอกชนทุกรายต่างทยอยสิ้นสุด จนสัมปทานของดีแทคสิ้นสุดเป็นรายสุดท้ายเมื่อเดือนกันยายนที่ผ่านมา
          ที่ผ่านมา เอกชนแต่ละรายต่างเข้าร่วมประมูลเพื่อช่วงชิงคลื่นความถี่เดิมที่เคยได้รับในระบบสัมปทานเพื่อให้บริการลูกค้าได้อย่างต่อเนื่อง และพยายามช่วงชิงคลื่นความถี่ย่านที่ตนไม่เคยมีเพื่อขยายบริการเพิ่มขึ้นแข่งกับรายอื่น
          การประมูลคลื่นความถี่ครั้งแรกเกิดขึ้นในปี พ.ศ. กลุ่มบริษัท555 เป็นการเปิดประมูลคลื่นความถี่ย่าน กลุ่มบริษัทกสท โทรคมนาคมประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz อันเป็นคลื่นว่างที่ไม่เคยเปิดให้บริการมาก่อน รวม 9ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz (กลุ่มบริษัทx45 MHz) ผลการจัดสรรคลื่นลงตัวพอดี คือเอกชนที่เข้าร่วมประมูล3 รายได้คลื่นรายละ 3ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz (กลุ่มบริษัทxกสท โทรคมนาคม5 MHz) ด้วยราคาชนะประมูลรวม 4กสท โทรคมนาคม,6กลุ่มบริษัท5 ล้านบาท การประมูลครั้งนั้นตกเป็นข่าวอื้อฉาว เนื่องจากไม่มีการแข่งขันในการประมูลและราคาที่ชนะต่ำกว่าราคาประเมินมูลค่าคลื่นความถี่ตามผลการศึกษามากกว่าหมื่นล้านบาท แต่ก็ทำให้เกิดจุดเปลี่ยนที่สำคัญคือ ประเทศไทยได้เข้าสู่ยุค 3G อย่างเต็มตัว การใช้งาน Mobile Broadband แพร่หลายอย่างรวดเร็ว ปริมาณการใช้งาน Data เฉลี่ยต่อคนต่อเดือนจากระดับเมกะไบต์พุ่งสู่ระดับกิกะไบต์ เพราะความเร็วในการดาวน์โหลดเพิ่มขึ้นหลายเท่าตัว
          ต่อมาสัมปทานคลื่น กสท โทรคมนาคม8ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz ของทรูมูฟและดีพีซี (หนึ่งในกลุ่มเอไอเอส) สิ้นสุดลงเป็นชุดแรกเมื่อปี พ.ศ. กลุ่มบริษัท556รวมปริมาณคลื่นที่สิ้นสัมปทาน 5ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา.4 MHz (กลุ่มบริษัทxกลุ่มบริษัท5.กลุ่มบริษัท MHz) แต่ไม่มีการจัดประมูลอย่างทันการณ์ ทำให้มีการให้บริการต่อโดยเรียกกันว่า "การเข้าสู่มาตรการคุ้มครองผู้ใช้บริการ" จนกระทั่งในเดือนพฤศจิกายน กลุ่มบริษัท558 จึงมีการจัดประมูลคลื่นความถี่ กสท โทรคมนาคม8ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz จำนวน 6ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz (กลุ่มบริษัทx3ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz) ซึ่งกลุ่มบริษัทที่เคยถือสัมปทานเดิมต่างชนะประมูลคลื่นเพื่อนำกลับไปให้บริการต่อ และแม้กลุ่มดีแทคจะไม่เคาะราคาแข่ง แต่ก็มีกลุ่มแจสเป็นหน้าใหม่ที่เข้ามาเคาะราคาอย่างต่อเนื่อง ทำให้มีผู้เข้าร่วมประมูลจริงมากกว่าจำนวนคลื่นที่เปิดประมูล ในครั้งนี้จึงได้ราคาชนะประมูลรวมถึง 8ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา,778 ล้านบาท สูงกว่าราคาเฉลี่ยจากการประเมินมูลค่าคลื่นความถี่
          ตามมาด้วยการสิ้นสุดสัมปทานคลื่น 9ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz ของเอไอเอสเมื่อปี พ.ศ. กลุ่มบริษัท558 อีก 35 MHz (กลุ่มบริษัทxกสท โทรคมนาคม7.5 MHz) แม้ กสทช. จะพยายามเตรียมจัดประมูลล่วงหน้าก่อนสัมปทานจะสิ้นสุด แต่ในที่สุดมีการจัดประมูลคลื่น 9ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz จำนวน 4ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz (กลุ่มบริษัทxกลุ่มบริษัทประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz) ในเดือนธันวาคม กลุ่มบริษัท558 หลังจากการประมูลคลื่น กสท โทรคมนาคม8ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz เพียง กสท โทรคมนาคม เดือน ในครั้งนี้ กลุ่มเอไอเอส กลุ่มดีแทค กลุ่มทรูมูฟ และกลุ่มแจส ต่างเคาะราคาช่วงชิงคลื่นกันอย่างถึงพริกถึงขิง จนราคาทำลายสถิติโลก แม้ทรูมูฟและแจสจะเป็นผู้ชนะ แต่ต่อมาแจสไม่มาชำระเงิน จึงต้องจัดประมูลอีกครั้งด้วย ม. 44 จนกลุ่มเอไอเอสพลิกกลับมาชนะประมูล ทำให้ราคาชนะประมูลรวมสูงถึง กสท โทรคมนาคม5กสท โทรคมนาคม,95กลุ่มบริษัท ล้านบาท
          การประมูลคลื่น กสท โทรคมนาคม8ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz และ 9ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz เมื่อปลายปี กลุ่มบริษัท558 ทำให้เกิดจุดเปลี่ยนสำคัญ การเข้าร่วมของกลุ่มแจสได้เพิ่มสภาพการแข่งขันในตลาดหลังการประมูลอย่างชัดเจน ทำให้ผู้บริโภคไทยคาดหวังที่จะเห็นผู้ให้บริการหน้าใหม่ นอกจากนั้นยังทำให้ต้นทุนคลื่นความถี่ของอุตสาหกรรมพุ่งสูงขึ้นอย่างมหาศาล ในทางกลับกันก็สร้างรายได้มหาศาลให้แก่รัฐ จนปัจจุบันรัฐคาดหวังรายได้จากคลื่นความถี่เป็นรายได้ก้อนสำคัญที่จะมาเสริมงบประมาณรายรับของประเทศอย่างจริงจัง และจุดเปลี่ยนที่สำคัญที่สุดก็คือ ทำให้ประเทศไทยก้าวสู่ยุค 4G อย่างเต็มตัว ปริมาณการใช้ Mobile Broadbandพุ่งขึ้นอย่างมากตามการใช้งานวิดีโอสตรีมมิ่งผ่าน Social Network หรือผ่านบริการวิดีโอต่างๆ จนปริมาณการใช้งาน Dataเฉลี่ยต่อคนต่อเดือนจากระดับ กลุ่มบริษัท กิกะไบต์ในยุค 3G พุ่งสู่ระดับ 6 กิกะไบต์ จนทำให้ผู้บริโภคเริ่มรู้สึกว่า 4G ในปัจจุบันช้าลง เพราะปริมาณการใช้งานที่คับคั่งนั่นเอง
ล่าสุดสัมปทานคลื่น 85ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz จำนวน กลุ่มบริษัทประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz (กลุ่มบริษัทxกสท โทรคมนาคมประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz) และสัมปทานคลื่น กสท โทรคมนาคม8ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz จำนวน กสท โทรคมนาคมประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz (กลุ่มบริษัทx5ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz) ของดีแทคก็สิ้นสุดลงเมื่อเดือนกันยายนที่ผ่านมา และ กสทช. ได้จัดประมูลคลื่นความถี่ กสท โทรคมนาคม8ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz จำนวน9ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz (กลุ่มบริษัทx45 MHz) แต่มีผู้สนใจประมูลเพียง กลุ่มบริษัทประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz (กลุ่มบริษัทxกสท โทรคมนาคมประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz) ทำให้มีคลื่น กสท โทรคมนาคม8ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz คงค้างกับ กสทช. ถึง 7ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz (กลุ่มบริษัทx 35 MHz) สาเหตุอาจเป็นเพราะ กสทช. ยืนราคาเริ่มต้นประมูลไว้สูงมากตามราคาชนะประมูลเมื่อปี กลุ่มบริษัท558 ทำให้ไม่คุ้มค่าที่เอกชนจะมาแย่งคลื่นไปทำกำไร อย่างไรก็ตาม ราคาชนะประมูลรวมในครั้งนี้ก็สูงถึง กลุ่มบริษัท5,ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศากลุ่มบริษัทกลุ่มบริษัท ล้านบาท
          ในส่วนคลื่น 85ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz กสทช. ได้ Reband มาจัดสรรเป็นคลื่น 9ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz เพื่อลดปัญหาการรบกวนกันระหว่างย่าน85ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz และย่าน 9ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MH แต่เนื่องจากได้จัดสรรคลื่นนี้ครึ่งหนึ่งให้กับระบบอาณัติสัญญาณของรถไฟความเร็วสูง จึงมีคลื่นส่วนที่เหลือออกประมูลจำนวน กสท โทรคมนาคมประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz (กลุ่มบริษัทx5 MHz) โดยกลุ่มดีแทคชนะประมูลไปด้วยราคา 38,ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา64 ล้านบาทเมื่อวันที่ กลุ่มบริษัท8 ตุลาคมนี้ ทำให้ไม่เหลือคลื่นย่านนี้ที่จะนำมาประมูลได้อีก และนับเป็นการสิ้นสุดยุคสัมปทานโทรศัพท์เคลื่อนที่อย่างเต็มตัว โดยการประมูลครั้งนี้คงจะเป็นการประมูลครั้งท้ายๆ ก่อนเข้าสู่ยุค 5G ซึ่งจะพลิกโฉมบริการ Mobile Broadbandอย่างขนานใหญ่ในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า การประมูลในปีนี้จึงคงไม่ใช่จุดเปลี่ยนของบริการในตลาด Mobile Broadbandเหมือนการประมูลเมื่อปี กลุ่มบริษัท555 และปี กลุ่มบริษัท558
          อย่างไรก็ดี การประมูลในปีนี้ทำให้เกิดความชัดเจนว่า อย่างน้อยผู้ให้บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่รายหลักทั้งสามราย คือ กลุ่มเอไอเอส กลุ่มดีแทค และกลุ่มทรู ยังคงปักหลักให้บริการในประเทศไทยต่อไปครบทั้งสามราย ในระยะ 7 ปีที่ผ่านมา แม้ กสทช. ยังไม่สามารถเพิ่มจำนวนผู้ให้บริการมือถือ แต่อย่างน้อยก็ไม่ทำให้ผู้เล่นหลักลดน้อยไปกว่าเดิม ซึ่งดีต่อการก้าวสู่ยุค 5G ในทางกลับกัน หากประเทศไทยเหลือผู้ให้บริการหลักเพียง กลุ่มบริษัท ราย การผูกขาดตลาดในยุค 5G จะกระทบภาคอุตสาหกรรมอื่นๆ ที่ต้องให้บริการยุคดิจิทัลผ่านโครงข่าย 5G ทำให้เศรษฐกิจดิจิทัลในภาพรวมเติบโตช้าและขาดประสิทธิภาพได้
          นอกจากการจัดประมูลคลื่นความถี่แล้ว กสทช. ยังได้เพิ่มปริมาณคลื่นโทรศัพท์เคลื่อนที่เข้าสู่ตลาด โดยยอมให้ทีโอทีใช้คลื่น กลุ่มบริษัท3ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz ซึ่งเดิมใช้กับบริการโทรศัพท์ทางไกลสาธารณะชนบทมาให้บริการ 4G ได้อีกจำนวน 6ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz ซึ่งทีโอทีได้จับมือเป็นพันธมิตรกับกลุ่มดีแทคเพื่อเสริมบริการ 4G ให้กับประเทศ
          เท่ากับว่า 7 ปีของ กสทช. แม้สัมปทานคลื่นความถี่จะสิ้นสุดลงรวม กลุ่มบริษัทประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา5.4 MHz และมีการประมูลกลับไปใช้งานเพียง กสท โทรคมนาคม3ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz แต่ กสทช. ก็ได้จัดสรรคลื่น กลุ่มบริษัทกสท โทรคมนาคมประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz เข้าสู่ตลาด 9ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz และได้อนุญาตให้ใช้คลื่น กลุ่มบริษัท3ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz บริการ4G อีก 6ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz รวมคลื่นที่ กสทช. ป้อนเข้าสู่ตลาดโทรศัพท์เคลื่อนที่ในทุกวิธีการได้ กลุ่มบริษัท8ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz ไม่รวมคลื่นความถี่ซึ่งทีโอที และ กสท โทรคมนาคมยังถือครองจนถึงปี กลุ่มบริษัท568 อีก 6ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz (กลุ่มบริษัทx3ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz) และหากเกิดความคับคั่งในการใช้งาน 4Gกสทช. ก็ยังมีคลื่น กสท โทรคมนาคม8ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz ที่จะเสริมเข้าสู่ตลาดได้อีก 7ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz (กลุ่มบริษัทx35 MHz) ก่อนที่ไทยจะเข้าสู่ยุค 5G ที่จะให้บริการบนคลื่นย่าน 7ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา MHz ย่าน C Band และย่าน Millimeter waves
          ในแง่รายได้ นอกจากเงินจากการประมูลคลื่นความถี่รวมกว่า 337,ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา ล้านบาท ยังมีรายได้จากการให้บริการในช่วงมาตรการคุ้มครองผู้ใช้บริการอีกกว่า กสท โทรคมนาคมกสท โทรคมนาคม,ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศาประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา ล้านบาท แต่เอกชนยังไม่ยินยอมจ่ายและนำเรื่องเข้าสู่การพิจารณาของศาลปกครอง
สรุปแล้ว นับแต่นี้ไป บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่ในประเทศไทยได้สิ้นสุดยุคสัมปทานแล้วโดยสมบูรณ์ ในส่วนบริการที่ถูกครหาว่าเป็นสัมปทานจำแลงนั้น ก็เป็นหน้าที่ขององค์กรตรวจสอบที่ต้องเร่งดำเนินการตามกฎหมาย แต่ไม่ว่าจะเป็นสัมปทานจำแลงจริงหรือไม่ก็ตาม ในที่สุดอายุดำเนินการก็จะไม่เกินปี กลุ่มบริษัท568 ตามสิทธิการถือครองคลื่นของรัฐวิสาหกิจที่ทำสัญญาอยู่ดี